سفته الکترونیکی چیست و چگونه در بهبود عملکرد تسهیلات و بانکها موثر است؟

⦁ مقدمه
باب چهارم قانون تجارت به بحث برات، فته طلب (سفته) و چک می پردازد، در این قانون مواردی که باید در طراحی و اجرای در این بخش فرایند الکترونیکی طراحی شده بر اساس تحلیل ها و جلسات برگزار شده با اداره کل مدیریت اموال و دارایی های دولت وزارت امور دارایی و اقتصادی ارائه خواهد شد. این راهکار نسبت به فرایند صدور سفته کاغذی علاوه بر حذف فرایندهای مربوط به چاپ، توزیع و بهره برداری در شیوه صدور سفته کاغذی ساده تر، باعث کاهش هزینه ها و افزایش امنیت همراه می باشد.
⦁ ذی نفعان اصلی
ذی نفعان اصلی در فرایند سفته الکترونیکی به شرح ذیل میباشند:
⦁ صادرکننده (متعهد، مدیون)
⦁ دارنده سفته(طلبکار)
⦁ ظهرنویسان، ضامن ها
⦁ بانک عامل(از طریق واسط ارتباطی شعبه، اینترنت بانک، موبایل بانک یا سایر واسط ها)
⦁ بانک مرکزی به عنوان متولی حوزه بانکداری الکترونیکی و رگولاتور حوزه اعتبارسنجی
⦁ وزارت امور اقتصادی و دارایی به عنوان متولی و فراهم کننده سرویس‌های مورد نیاز(درگاه پرداخت مالیاتی)
⦁ قوه قضاییه به عنوان متولی فرایندهای قضایی(واخواست و ابطال) و فراهم کننده سرویس‌های مربوط به افراد ممنوع المعامله و سایر موارد مرتبط.
⦁ وزارت صمت به عنوان متولی امضای دیجیتال
⦁ آی‌تی‌ساز بعنوان تأمین‌کننده خدمات دولت الکترونیک و کارگزار تأمین زیرساخت و اتصالات اجرایی بانک عامل و احراز هویت برخط قوه قضائی
به طور کلان در فرایند سفته الکترونیکی می توان ارتباط بین ذی نفعان اصلی را همانند شکل زیر در نظر گرفت:

شکل 3- ذی نفعان و تعاملات آنها
⦁ پیش‌فرض‌های فرایند الکترونیکی کردن سفته
اهم نیازمندی‌های لازم در ارائه این راهکار به شرح زیر می‌باشد:
⦁ احراز هویت ذی نفعان سفته توسط بانک(احراز هویت یک یا چندمرحله ای، یا احراز هویت حضوری)
⦁ اعتبارسنجی صادرکننده و ظهرنویسان توسط بانک عامل(از طریق وب سرویس های مرتبط)
⦁ وجود امکان پرداخت مالیاتی حق تمبر به صورت الکترونیکی و بر خط
⦁ سرویس امضای دیجیتال به منظور عدم انکار
⦁ مزایا و قابلیت های فرایند سفته الکترونیکی
قابلیت‌های فرایند پیشرو به شرح زیر می‌باشد:
⦁ اعتبارسنجی و احراز هویت ذی‌نفعان سند در ساختار نظام بانکداری الکترونیکی که منجر به افزایش امنیت، عدم انکارپذیری ذی‌نفعان و کاهش جرم خواهد شد.
⦁ اختصاص شناسه یکتا و در اختیار قراردادن اطلاعات تکمیلی سفته به ذی نفعان در پلتفرم مربوطه
⦁ یکپارچگی سند از طریق پلتفرم مورد بررسی که موجب تسهیل در فرایندهای مربوطه برای ذی‌نفعان خواهد شد.
⦁ کاهش هزینه‌ها از طریق حذف فرایندهای مربوط به چاپ، توزیع و بهره‌بهرداری در شیوه استفاده از سفته کاغذی
⦁ مطابقت با قواعد قانون تجارت و سایر قوانین در چرخه حیات سفته به نحوی که از نظر قانون تجارت، این سند به عنوان سفته قابل شناسایی بوده و از قوانین و قواعد حاکم بر اسناد تجاری پیروی می‌نماید.
⦁ به دلیل قابل بررسی و پیگیری بودن مراحل مختلف، امکان رصد سفته باهدف مبارزه با پول شویی وجود دارد.
⦁ واریز وجه مالیات تمبر سفته به حساب خزانه به صورت برخط
⦁ امکان اعطای دسترسی به بانک‌های مورد تایید بانک مرکزی جهت عاملیت فروش و توزیع سفته الکترونیکی
⦁ امکان اعتبارسنجی صادرکننده و ظهرنویسان سفته جهت پیشگیری از وقوع جرایم مالی
⦁ امکان رگولاتوری و نظارت وزارت اقتصاد و امور دارایی در حوزه صدور سفته، سقف‌های مجاز برای اشخاص حقیقی و حقوقی و سایر موارد مرتبط
⦁ زیرساخت آماده جهت ارائه سرویس‌های استعلامی به تمامی زیرمجموعه‌های وزارت اقتصاد و نهادهای مورد تایید خارج از وزارت خانه
⦁ امکان استعلام وضعیت سفته و ابطال سفته از طریق قوه قضاییه به صورت الکترونیکی

⦁ فرایند صدور سفته الکترونیکی
این فرایند از طریق متقاضی به واسطه درگاهی که به صلاحدید بانک عامل در اختیار قرار داده می شود(شعبه، اینترنت بانک، موبایل بانک،…) شروع شده و به شرح ذیل می باشد:
⦁ درخواست صدور سفته الکترونیکی توسط متقاضی
⦁ احراز هویت متقاضیان
⦁ اعتبارسنجی متقاضیان
⦁ پرداخت هزینه عملیات
⦁ صدور سفته الکترونیکی
⦁ نمایش اطلاعات سفته صادر شده
در ادامه به توضیح موارد فوق می پردازیم.
⦁ درخواست صدور سفته الکترونیکی توسط متقاضی
فرایند درخواست صدور سفته الکترونیکی به متقاضیان به صورت زیر قابل انجام می باشد:
مراجعه متقاضی جهت صدور درخواست
مراجعه متقاضی جهت صدور درخواست می تواند به دو صورت انجام پذیرد:
⦁ مراجعه حضوری متقاضی و ارائه خدمت در شعبه بانک عامل
⦁ مراجعه غیرحضوری متقاضی از طریق واسط ارتباطی شعبه نظیر اینترنت بانک، موبایل بانک یا سایر درگاه های مورد تأیید بانک عامل
تکمیل فرم های اطلاعاتی درخواست توسط متقاضی
درخواست صدور سفته توسط متقاضی با تکمیل فرم های اطلاعاتی، شامل اقلام داده موردنیاز سفته همچون موارد ذیل صورت می پذیرد:
⦁ اطلاعات متعهد(کد ملی/شناسه ملی، نام و نام خانوادگی، کد پستی، نشانی)
⦁ محل پرداخت
⦁ مبلغ تعهد (به حروف و عدد)
⦁ تاریخ صدور(به حروف)
⦁ تاریخ سررسید (به حروف)، درصورتی که تاریخ صدور ثبت نشود، عبارت عندالمطالبه در سفته نمایش دادهمی شود و محدودیت های مربوط به تاریخ سررسید در سایر فرایندها لحاظ نمی شود.
⦁ اطلاعات گیرنده (کد ملی، نام و نام خانوادگی)
⦁ توضیحات
توجه: برای سفته هایی که دارای ضامن است و گیرنده سفته به شرط ضمانت نفر سوم، سند را پذیرا می شود، پس از صدور سفته توسط متعهد، باید فرایند ضمانت توسط ضامن تکمیل گردد.
⦁ احراز هویت متقاضیان
فرایند احراز هویت اولیه که در صورت مراجعه حضوری متقاضی به شعبه، توسط کاربر بانک و در صورت مراجعه غیرحضوری از طریق درگاه مورد تأیید بانک عامل و معمولاً با نام کاربری و پسورد در هنگام ورود به درگاه مربوطه صورت میپذیرد. بنا بر نظر بانک مرکزی احراز هویت باید از طریق سامانه نهاب و کد شهاب انجام شود. سرویس نهاب از طریق بانک مرکزی در اختیار کلیه بانک ها قرار گرفته است.
⦁ اعتبارسنجی متقاضیان:
بر اساس مذاکرات انجام شده و جلسات کارشناسی مکرر با نمایندگان بانک مرکزی و قوه قضاییه، سرویس های موردنیاز در اختیار بانک های عامل قرار گرفته و یا در صورت نیاز از طریق بانک مرکزی در اختیار بانک های عامل قرار می گیرد و بانک ها موظف اند مطابق «سند ضوابط و دستورالعمل های اجرایی سامانه سفته و برات الکترونیکی» نسبت به اعتبارسنجی‌های لازم اقدام نمایند. لازم به ذکر است اعتبارسنجی کاملاً بر عهده بانک عامل است و ارسال اطلاعات نهایی به سامانه سفته و برات الکترونیکی به معنی تایید و اتمام اعتبارسنجی توسط بانک عامل خواهد بود.
⦁ پرداخت حق تمبر مالیاتی
متقاضی از طریق بانک عامل یا در مراجعات غیرحضوری از طریق درگاه مورد نظر، اقدام به پرداخت حق تمبر مالیاتی صادرشده می کند. شناسه 30 رقمی پرداخت مالیات از طریق سامانه یکپارچه سفته و برات الکترونیکی محاسبه و تولید می‌شود و از طریق وب سرویس در اختیار بانک ها قرار گیرد.در شناسه پرداخت 30 رقمی شناسه و اطلاعات سفته مستتر است.
پس از پرداخت مبلغ سفته توسط بانک، اطلاعات تراکنش به همراه اطلاعات صادرکننده توسط وب سرویس از طریق بانک به سامانه در وزارت اقتصاد ارسال می گردد.
بانک‌ها وظیفه پرداخت حق تمبر مالیاتی را به عهده دارند و درصورتی که صدور سفته نهایی شود و پرداخت مالیات انجام نشده باشد. بانک عامل وظیفه تسویه را به عهده دارد.
شیوه محاسبه شناسه پرداخت مالیات
باتوجه به مشخص بودن مبلغ سفته در سامانه سفته و برات الکترونیکی از شناسه مستقیم استفاده شده است.
شناسه مستقیم(واریز مستقیم به حساب‌های خزانه)
دستگاه‌هایی که کل درآمد وصولی آنها به مقصد یک حساب نزد بانک مرکزی واریز می‌گردد باید شناسه خود را بر اساس الگوریتم شناسه واریز تولید نمایند. همچنین درصورتی که در یک سازمان به واسطه نحوه وصول وجوه درآمدی، از شناسه مشتری استفاده شود، این شناسه جهت تسهیم مبلغ وصولی به حساب های اصلی بکار گرفته و به نام شناسه تسهیم شناخته خواهد شد. این شناسه حاوی 30 کاراکتر است.

⦁ صدور سفته الکترونیکی
با فراخوانی سرویس صدور سفته الکترونیکی، سامانه یکپارچه مدیریت سفته الکترونیکی پس از صحت سنجی بانک عامل و باتوجه به نتایج اعتبارسنجی صورت گرفته، نسبت به صدور و نهایی سازی سفته الکترونیکی اقدام مینماید. در فرایند صدور سفته این امکان برای صادرکننده وجود دارد که امکان ظهرنویسی را از دارنده سفته سلب کند، در این حالت، دارنده سفته نمی‌تواند سفته موردنظر را به نفع شخص دیگری ظهرنویسی کند (انتقال دهد.)
توجه: این اطلاعات از طریق پیامک نیز به تلفن همراه متقاضی صدور سفته و دارنده سفته قابل ارسال خواهد بود.
⦁ فرایند امضای دیجیتال
بدیهی است تمامی ذی نفعان سفته احراز هویت می شوند، اما اصل عدم انکارپذیری کاربران می بایست رعایت گردد؛ بنابراین وزارت اقتصاد و هر یک از کارگزاری های صدور سفته (بانک) می بایست PKE باشند. برای رعایت انکارناپذیری سفته الکترونیکی می بایست احراز هویت بیومتریک اپراتور و امضای دیجیتال ذیل مراکز ریشه معتبر مانند وزارت صمت تولید گردد و در تمامی فرایندهای صدور، ظهرنویسی و ضمانت مورداستفاده قرار گیرد.
⦁ مراحل فرایند امضای دیجیتال
⦁ در این فرایند اطلاعات سفته به زیرساخت سفته الکترونیکی در وزارت اقتصاد ارسال می‌گردد.
⦁ نسخه اولیه PDF سفته با شماره سریال سفته بدون امضا در اختیار بانک قرار می گیرد.
⦁ نسخه PDF امضا شده توسط شخص درخواست کنند و بانک به زیرساخت سامانه یکپارچه ارسال می‌شود.
⦁ چک های نهایی در زیرساخت سامانه انجام و در صورت تطبیق همه موارد (صحت امضاها مطابق با مرکز ریشه، مجاز بودن سقف صدور و…) امضای نهایی که امضای وزارت اقتصاد است روی سفته قرار می گیرد و به بانک عامل ارسال می گردد.
امضای دیجیتال کاربر می‌بایست از یکی از مراکز مورد تایید مرکز ریشه وزارت صمت تهیه شده باشد. با بررسی امضای دیجیتال موجود بر روی PDF دریافت شده سند موردنظر غیرقابل انکار می‌شود.
نمودار توالی امضای دیجیتال جهت صدور سفته مطابق شکل 5 است، توضیحات مربوط به نمودار به شرح ذیل است:
سرویس های «ثبت درخواست» و «نهایی سازی درخواست» در فرایند امضای دیجیتال پیاده سازی شده و گام های زیر فرایند دو سرویس فوق را تشریح می‌کند:
گام اول:
بانک درخواست صدور سفته را ارسال می‌کند.
گام دوم:
درخواست دریافت شده توسط سرویس درخواست صدور اعتبارسنجی می‌شود و در صورت تایید اعتبار، سرویس اقدام به صدور سفته و تخصیص شماره یکتا به سفته در وضعیت اولیه می‌کند و در پاسخ به بانک یک شناسه درخواست به همراه یک pdf بدون امضا ارسال خواهد کرد. در این مرحله شناسه پرداخت مالیات(30 رقمی که شناسه سفته نیز در آن مستتر است) از طریق سامانه یکپارچه سفته و برات الکترونیکی بر اساس الگوریتم تولید شناسه پرداخت مالیاتی تولید و در اختیار بانک عامل قرار می‌گیرد.
گام سوم:
پس از بررسی صحت اطلاعات صادر شده در سفته بدون امضا، حق تمبر مالیاتی (نیم در هزار مبلغ سفته) پرداخت می‌شود و شخص درخواست کننده و بانک PDF بدون امضا را امضا می‌کنند.
گام چهارم:
بانک سرویس نهایی سازی صدور سفته را فراخوانی می کند و به عنوان ورودی شناسه درخواست و pdf امضا شده و اطلاعات پرداخت انجام شده را ارسال می کند.
گام پنجم:
سرویس نهایی سازی صدور سفته اقدام به صحت سنجی اطلاعات دریافتی می کند. صحت سنجی شامل موارد ذیل است:
⦁ بررسی شناسه درخواست ارسال شده در گام دوم
⦁ بررسی محتوای pdf
⦁ بررسی صحت امضای بانک
در صورت عدم صحت اطلاعات ارسالی توسط بانک پیام خطای متناسب بازگردانده خواهد شد و در صورت صحت اطلاعات ارسالی سرویس نهایی سازی اقدامات زیر را انجام خواهد داد:
⦁ Pdf مجهز به امضای DSClient که توسط بانک با استفاده از ابزار pdfSign امضا شده به زیرساخت سامانه فرستاده می شود.
⦁ Pdf امضا شده نهایی در بانک اطلاعاتی ذخیره و نگهداری خواهد شد.
⦁ یک تاریخچه از وضعیت سفته ثبت می شود.
⦁ اطلاعات پرداخت سفته به روزرسانی می شود.
⦁ وضعیت سفته به وضعیت نهایی منتقل می شود
⦁ در نهایت در پاسخ به درخواست نهایی سازی، pdf امضا شده به همراه شناسه 16 رقمی یکتای سفته بازگردانده خواهد شد.
گام ششم:

⦁ نمایش اطلاعات سفته صادر شده
در گام آخر فرایند صدور سفته، بانک عامل اطلاعات بازگشتی از سرویس صدور سفته را به متقاضی نمایش خواهد داد. امکاناتی از جمله چاپ نیز بنا به صلاحدید بانک عامل می تواند در اختیار متقاضی قرار گیرد.
⦁ فرایند استعلام سفته الکترونیکی
از طریق کارگزار عامل (بانک) امکان مشاهده و استعلام سفته‌هایی که شخص در آنها ذی نفع است وجود دارد. همچنین ایجاد امکان استعلام و دسترسی‌ها در برنامه دولت همراه از طریق اپراتور دولت الکترونیک آی‌تی‌ساز همانطور که در قسمت مراحل اجرایی شدن پروژه سفته و برات الکترونیکی اشاره شده، انجام می‌پذیرد.
⦁ تنزیل سفته/خرید دین
تنزیل عملاً نوعی از ظهرنویسی است با این تفاوت که دارنده سفته در این نوع از ظهرنویسی مطابق آیین نامه های موجود تنها می تواند انتقال را به یک بانک انجام دهد و مبلغ آن کمتر از مبلغ اسمی سفته خواهد بود. این فرایند را می‌توان به عنوان نوع خاصی از فرایند ظهرنویسی در نظر گرفت و نیازی به تعریف فرایند جدید نیست.
⦁ فرایند ظهرنویسی سفته الکترونیکی
در این فرایند گیرنده سفته یا دارنده سفته می تواند اقدام به ظهرنویسی سفته الکترونیکی کند. فرایند ظهرنویسی همانند فرایند صدور توسط بانک عامل انجام می شود با این تفاوت که فرایند ظهرنویسی شامل پرداخت حق تمبر مالیاتی نمی شود. این فرایند شامل گام های زیر است.
⦁ 1- مراجعه ظهرنویس سفته (دارنده) به بانک عامل
این مراجعه می تواند به صورت حضوری (ارائه خدمت در شعبه) یا غیرحضوری از طریق اینترنت بانک، موبایل بانک یا سایر درگاه های مورد تائید بانک عامل انجام شود.
توجه: در این گام، فرایند احراز هویت درصورتی که متقاضی در شعبه حضور پیدا کند، توسط کاربر بانک و درصورتی که غیرحضوری باشد، توسط فرایندهای احراز هویت غیرحضوری مورد تائید بانک (یک یا چندمرحله‌ای) صورت خواهد پذیرفت.
⦁ 2- استعلام سفته
سفته ابتدا توسط کارگزار عامل (بانک) توسط سرویس استعلام، استعلام شده و با اطلاعات متقاضی ظهرنویسی مطابقت داده خواهد شد. درصورتی که بر اساس استعلام سفته، دارنده سفته همان متقاضی ظهرنویسی بود ادامه فرایند امکان پذیر خواهد بود.
⦁ ظهرنویسی سفته الکترونیکی
با فراخوانی سرویس ظهرنویسی سفته الکترونیکی، سامانه یکپارچه مدیریت سفته الکترونیکی پس از صحت سنجی اطلاعات سفته، اقدام به اعتبارسنجی اطلاعاتی ارسالی کرده و در صورت تائید اطلاعات ارسال شده سفته الکترونیکی را ظهرنویسی کرده و در پاسخ شناسه انجام عملیات به همراه اطلاعات جدید را به بانک عامل باز خواهد گرداند.
لازم به ذکر است این اطلاعات از طریق پیامک نیز به تلفن همراه متقاضی صدور سفته و ظهرنویس و دارنده جدید سفته نیز ارسال خواهد شد.
⦁ نمایش اطلاعات سفته ظهرنویسی شده
در گام آخر فرایند ظهرنویسی سفته، بانک عامل اطلاعات بازگشتی از سرویس ظهرنویسی سفته را به متقاضی نمایش خواهد داد. امکاناتی از جمله چاپ نیز بنا به صلاحدید بانک عامل می تواند در اختیار متقاضی قرار گیرد.
⦁ فرایند ضمانت سفته الکترونیکی
در این فرایند هر شخص حقیقی یا حقوقی امکان خواهد داشت، اقدام به ضمانت سفته الکترونیکی کند.فرایند ضمانت نیز توسط بانک عامل انجام می شود. این فرایند شامل گام های زیر است.
⦁ مراجعه ضامن سفته به بانک عامل
این مراجعه می تواند به صورت حضوری (ارائه خدمت در شعبه) یا غیرحضوری از طریق اینترنت بانک، موبایل بانک یا سایر درگاه های مورد تائید بانک عامل انجام شود. ضامن تنها با دردست داشتن شناسه سفته و اطلاعات شخصی که می خواهد ضمانت کند (صادرکننده یا هریک از ظهرنویسان) به بانک عامل مراجعه می کند.
⦁ استعلام سفته
سفته ابتدا توسط بانک عامل استعلام شده و درصورتی که مطابق شکل 10 سفته امکان ضمانت را داشته باشد، ادامه فرایند امکانپذیر خواهد بود.
⦁ ضمانت سفته الکترونیکی
با فراخوانی سرویس ضمانت سفته الکترونیکی، سامانه یکپارچه مدیریت سفته الکترونیکی پس از صحت سنجی امضای دیجیتال ضامن و بانک، اقدام به اعتبارسنجی اطلاعات ارسالی کرده و در صورت درستی اطلاعات ارسال شده، ضمانت سفته الکترونیکی را تایید کرده و در پاسخ شناسه انجام عملیات به همراه اطلاعات جدید را به بانک عامل باز خواهد گرداند.
⦁ نمایش اطلاعات سفته ضمانت شده
در گام آخر فرایند ضمانت سفته، بانک عامل اطلاعات بازگشتی از سرویس ضمانت سفته را به متقاضی نمایش خواهد داد.

⦁ فرایند تسویه سفته الکترونیکی
باتوجه به اینکه سفته الکترونیکی تفاوتی با سفته کاغذی ندارد و مبحث احراز هویت توسط بانک عامل انجام شده است، درصورتی که دارنده سفته مطالبات خود را دریافت کرده باشد و این مطالبات از طریق دادگاه نبوده باشد. (فرایند تسویه سفته توسط دارنده سفته انجام می شود).
دارنده سفته/گیرنده وجه پس از وصول مطالبات خود از صادرکننده سفته یا هریک از ظهرنویسان یا ضامن‌ها، می‌تواند به صورت حضوری (ارائه خدمت در شعبه) یا غیرحضوری از طریق اینترنت بانک، موبایل بانک یا سایر درگاه های مورد تائید بانک عامل درخواست تسویه سفته را انجام دهد. پس از تسویه برای تمامی ذی‌نفعان (ظهرنویس و ضامن) یک پیام حاوی اطلاعات سفته و وضعیت آن ارسال می گردد. در صورت تسویه سفته، اطلاعات سفته در سیستم از بین نمی‌رود و تنها قابل استعلام خواهد بود. در صورت درخواست اطلاعات سفته توسط نهادهای ذی ربط، اطلاعات چرخه عمر آن قابل واکشی خواهد بود.
توجه: در این گام نیز همانند سایر فرایندهایی که نیازمند احراز هویت بودند، درصورتی که متقاضی در شعبه حضور پیدا کند توسط کاربر بانک و درصورتی که غیرحضوری باشد، توسط فرایندهای احراز هویت غیرحضوری مورد تائید بانک (یک یا چندمرحله‌ای) صورت خواهد پذیرفت.
⦁ فرایند واخواست سفته الکترونیکی
در زمان سررسید سفته، دو حالت محتمل است:
⦁ تسویه سفته: در فرایند تسویه سفته طرفین بدون اختلاف حقوقی تعهدات خود را انجام می دهند و دارنده نهایی سفته می تواند با انجام فرایند تسویه، به چرخه عمر سفته پایان دهد.
⦁ واخواست سفته: درصورتی که صادرکننده سفته و یا ضامنین به تعهد خود عمل نکنند، دارنده سفته می‌تواند جهت مطالبه مبلغ سفته وارد فرایند حقوقی شود. در این صورت باید فرایند واخواست را انجام دهد. عاملیت در این فرایند با قوه قضاییه است و بانک دیگر نقشی نخواهد داشت. در این بخش این فرایند توضیح داده می‌شود.
⦁ فرایند تسویه سفته الکترونیکی
فرایند تسویه سفته الکترونیکی توسط دارنده سفته به عنوان تسویه کنند آغاز می شود. فرایند تسویه نیز نیازمند سه امضا است. این سه امضا در مورد تسویه شامل امضای شخص تسویه کننده و امضای بانک و امضای وزارت امور اقتصادی و دارایی است.
جریان کاری فرایند تسویه سفته الکترونیکی به صورت شکل 8 است:

⦁ مراجعه دارنده سفته به قوه قضاییه
در سامانه سفته الکترونیکی تنها فرایند لازم برای ارتباط قوه قضاییه با سامانه توسعه داده شده است و چگونگی استفاده قوه قضاییه از این فرایند خارج از اختیارات وزارت امور اقتصادی و دارایی است. بااین حال می‌توان شکل کلی استفاده از این فرایند را به این شکل تصور کرد، دارنده سفته در صورت داشتن کد ثنا با مراجعه به دفتر پیشخوان خدمات قضایی به صورت حضوری و یا مراجعه به سامانه قوه قضاییه می‌تواند نسبت به واخواست سفته‌ای که دارنده آن است و از تاریخ سررسید آن گذشته است اقدام نماید. مراحل ذیل در فرایند واخواست انجام می شود:
⦁ احراز هویت دارنده سفته
⦁ درخواست واخواست سفته با ارائه اطلاعات سفته با فراخوانی سرویس واخواست سفته الکترونیکی
⦁ استعلام وضعیت سفته توسط قوه قضاییه
⦁ تغییر وضعیت سفته به واخواست در صورت فعال بودن وضعیت سفته(در حالت واخواست امکان ظهرنویسی غیرفعال می‌شود و تنها تسویه از طریق دارنده سفته و با عاملیت بانک عامل و یا ابطال سفته از طریق قوه قضاییه امکان پذیر است).
⦁ اطلاع رسانی از طریق قوه قضاییه
در این فرایند فرض شده است احراز هویت توسط قوه قضاییه و از طریق سامانه ثنا انجام می شود و فرایند اجرایی آن مطابق سایر پرونده های قضایی است.

⦁ فرایند ابطال سفته الکترونیکی:
چنانچه قبلاً گفته شد در سامانه سفته الکترونیکی تنها فرایند لازم برای ارتباط قوه قضاییه با سامانه توسعه داده شده است و چگونگی استفاده قوه قضاییه از این فرایند خارج از اختیارات وزارت امور اقتصادی و دارایی است.بااین حال می توان شکل کلی استفاده از این فرایند را به این شکل تصور کرد.
در صورت عدم تسویه سفته واخواست شده توسط صادرکننده و یا ضامنین سفته، قوه قضاییه می تواند پس از طی مراحل قانونی و با حکم قضایی نسبت به ابطال سفته اقدام نماید. در پایان این فرایند نیز همانند فرایند تسویه سفته، چرخه عمر سفته به پایان می رسد. این فرایند صرفاً توسط عامل قوه قضاییه که می تواند قاضی یا هر نهاد دیگری که از طرف قوه قضاییه اجازه فراخوانی سرویس ابطال سفته را دارد صورت پذیرد. مراحل ذیل در فرایند ابطال انجام خواهد گرفت:
⦁ استعلام وضعیت سفته (تنها سفته های واخواست شده امکان ابطال را خواهند داشت)
⦁ فراخوانی سرویس ابطال سفته و پایان چرخه عمر سفته
⦁ بررسی اطلاعات و نهایی سازی فرایند ابطال سفته
⦁ تغییر وضعیت سفته به ابطال
⦁ اطلاع رسانی به ذی نفعان سفته
چنانچه گفته شد این فرایند صرفاً توسط قوه قضاییه امکان پذیر است و پس طی مراحل حقوقی و فرایند داخلی قوه قضاییه انجام می پذیرد. فرایند اجرایی آن مطابق سایر پرونده های قضایی خواهد بود. وزارت اقتصاد و امور دارایی هیچ دخالتی در فرایند داخلی قوه قضاییه نخواهد کرد و تنها نتیجه آن را دریافت خواهد کرد.
⦁ وضعیت های سفته الکترونیکی
باتوجه به موارد توضیح داده شده در بند های قبل به صورت کلی می توان وضعیت های ذیل را برای سفته الکترونیکی در نظر گرفت:
وضعیت اولیه: در این وضعیت صادرکننده سفته اقدام به درخواست صدور سفته کرده است. مالیات را پرداخت نکرده و در انتظار تایید و نهایی سازی است.
وضعیت صادرشده: فرایند صدور به صورت کامل انجام شده است و سرویس صدور سفته نهایی سازی شده است. (کلیه بررسی ها اعم از اعتبارسنجی ممنوع المعامله و پرداخت های لازم انجام شده است)
نکته: در این وضعیت امکان انجام فرایندهای ظهرنویسی و ضمانت وجود دارد.
وضعیت واخواست: در این وضعیت فرایند واخواست توسط دارنده سفته از طریق مراجع قضایی انجام شده است و امکان ظهرنویسی و ضمانت در این وضعیت وجود ندارد.
وضعیت تسویه شده: این وضعیت در دو صورت ممکن است،
⦁ پس از انجام تعهد از سوی صادرکننده سفته یا ضامنین، دارنده سفته با مراجعه به بانک عامل می تواند نسبت به تغییر وضعیت به تسویه شده اقدام نماید(بدون طی مراحل قضایی).
⦁ پس از واخواست سفته و در طول فرایند قضایی، دارنده سفته در صورت انجام تعهدات از سوی یکی از ذی نفعان فرایند تسویه را از طریق بانک عامل انجام دهد و وضعیت به تسویه شده تغییر نماید.
وضعیت در حال تسویه: در این وضعیت بخشی از مبلغ سفته تسویه شده است اما تسویه کامل انجام نشده است.به محض تسویه کامل سفته وضعیت به تسویه شده تغییر می کند. در این وضعیت امکان ضمانت و ظهرنویسی برای مبلغ باقی مانده سفته وجود خواهد داشت.
وضعیت ابطال: در این وضعیت سفته توسط قوه قضاییه و بر مبنای فرایند حقوقی باطل شده است و چرخه عمر آن به پایان رسیده است. تنها سفته هایی که در وضعیت واخواست بوده باشند امکان ابطال دارند.

جهت درخواست سفته و برات الکترونیکی اینجا کلیک کنید .👉